Yaklaşık iki yaşına ve 15.000 km ye gelen Çelebi ile son zamanlarda iki ayrı sorun yaşamaya başladım; Virajlarda hafif dalma ve randımansız frenaj. Haliyle sürüşün olumsuz etkilenen konforu ve güvenliği kaçınılmaz netice olarak karşımda durmakta.
Peki bunun sebebi nedir, yaşanan durum normal midir?
İki yaş ve/veya 15.000-20.000 km kullanım süreçleri hem süspansiyon yağlarının, hem de fren hidrolik sıvılarının ömrünü kapsar. Ortalama bir rakam veriyorum, markaya ve modele göre kesinlikle değişiklik gösterebilir. Lakin 2003 yılından bu yana 16 kez motosiklet değiştirmiş bir sürücü olarak edindiğim tecrübe bu zamanlamayı doğru kılmakta.
Yani benim açımdan yaşanan durum gayet normaldir.
Süspansiyon ve fren sistemi bir motosikletin hayati derecede önem taşıyan, aynı zamanda birlikte çalışan unsurlarıdır. Sürüş güvenliği ve konfor her ikisinin de doğru ve uyumlu çalışması neticesinde elde edilir. Motorunuz arıza yaparsa yolda kalırsınız, frenajda yaşayacağınız sorun ise size ciddi bir fatura çıkarabilir.
Kısaca bu işin ucu güvenli sürüşe dayanır, çok önemlidir.
Fren sistemleri aracın hareketi ile oluşan kinetik enerjiyi, sürtünme etkisiyle ısı enerjisine çevirmek suretiyle iş görmektedirler. Yani burada iki temel unsur var, sürtünme ve ısı.
Bu olay fren kaliperi yardımıyla disk-balata yüzeylerinde gerçekleşmektedir. Bizi ilgilendiren diğer bir unsur da elimizle ve ayağımızla fren merkezini kumanda ederek oluşturduğumuz mekanik etkiyi fren kaliperine iletmekle görevli hidrolik sıvısı. Fren hidrolik sıvısının en temel özelliği basınç iletmektir.
Kullanım esnasında oluşan aşınmalar, maruz kalınan ısı ve nem, zamanla sistemde çalışma toleranslarının artmasına yol açıyor. Tükenen balatalar-diskler, süngerleşen hidrolik sıvısı bize ölçeklenmesi zorlaşan, uzayan fren mesafesi olarak yansımakta.
Fren kaliperleri bakımı ve hidrolik sıvı değişimi
Honda Transalp’den alışık olduğum Nissin marka kaliperleri söküp Würth marka fren temizleyici ile bir diş fırçası kullanarak temizledim. Bakır efsaflı balataların durumu gayet iyi çıktı (bakır termal iletkenliği yüksek malzemedir), çok hafif zımparalayıp tozunu aldım, o kadar.
Kayar yatakları lithium-sabun bazlı gres ile yağı ile yağladım, balataların piston ve karşısındaki sabit kısım ile birleştiği yüzeylere de bir miktar bakır pastası sürüp kapadım.
Dikkat edilmesi gereken nokta; Kaliperleri tutan vidaları söktükten sonra, kaliperin ağırlığı sebebi ile fren hortumları aşırı gerilme veya kırılma nedeni ile zarar görmemeli. Kaliperi askıya almak veya motor bloğunun müsait bir noktasına konumlandırmak doğru olacaktır.
Hidrolik sıvılarını Motul’un dot 3 ve 4 standartlarına uygun hazırlanmış ürünü ile değiştirdim. Bu işlemi yaparken sisteme hava kaçırmamaya ve sıvıyı boyalı yüzeylere değdirmemeye dikkat ettim.
Ön amortisör yağı yenileme
Bu işlem biraz meşakatli. Hareketli lift sehpam olmadığı için aracı orta sehpaya alıp, karter koruma ünitesinin altına da takoz koymak suretiyle yaptım çalışmayı. Bu işlerden zevk duyan her motosikletçi gibi benim de bir lift hayalim var ama asıl sorun o lifti koyacak yer tabi. Belki bir gün 15-20 m2 bir atölyem olur diye hayal kuruyorum elbette.
Yağ olarak yine Motul marka 10W medium amortisör yağını tercih ettim. İçinden çıkan yağ çok kötü durumda değildi ancak değişim zamanı geldiği belli oluyordu. Amortisör başına 353cc (toplam 706cc) yağı ekleyip sistemi topladım.
Yukarıda anlattığım işlemleri kendiniz yapabilirsiniz veya yetkili bir serviste ücretini ödeyerek yaptırabilirsiniz. Niteliği gereği sarf malzemesi kullanımı olarak değerlendirileceği için (motor yağı, lastik, fren balatası gibi), “arıza olmadıkça” garanti kapsamına girmez. Seçimi size kalmış.
Kendiniz yapacaksanız size el becerisi, biraz bilgi ve kaliteli el aletleri gerekli olacaktır. Şayet ucuz alet setleri kullanırsanız işlemin sonunda bozuk-kırık vidalarla, başarısız sonuçla karşılaşabilirsiniz. Bir de bu işlemler sırasında oluşan zararlar motosikletin garanti kapsamı dışına çıkmasına yol açacaktır. Hero firması ürünlerine 5 yıl veya 50.000 km garanti verdiği için bu detayı belirtmek ihtiyacı duydum.
İşlemlerin süreçlerini ve detaylarını anlatan çok sayıda video Youtube’da mevcuttur, izlemenizi tavsiye ederim, onlardan çok şey öğrendim.
Fabrikanın kullandığı malzeme kalitesi gayet güzel, hatta beklediğimden de iyi çıktığını söyleyebilirim. Hero, hayati önem taşıyan unsurların malzeme kalitesinden tasarrufa gitmeyip, güvenliği ön planda tutmuş.
Ertesi gün yaklaşık 50 km lik sürüş ile, yaptığım işlemlerin ne kadar yerinde ve doğru olduğunu yaşayarak test ettim.
Artık ihtiyacım olan fren ve süspansiyon yeteneklerine yeniden kavuştum. Virajlarda dalma bitti, frenlerim kolay ve net şekilde ölçeklenebilir hale döndü, sürüş güvenliğim ve keyfim ciddi oranda arttı. Gelsin asfalt virajlar, toprak yollar.
Sevgiyle kalın, yolda olun.
Ertuğrul Ortaç
5 Temmuz 2022
Y o l d a y ı z . b i z 